Waarom bijten cavia's? De meest logische reden is om te eten, want zonder bijten kan je niet eten. Net zoals wij in een appel bijten. Maar er zijn nog andere redenen waarom cavia's bijten. Een overzicht daarvan zodat je een goed begrip krijgt van de vele uiteenlopende oorzaken waarom cavia's bijten, inclusief een korte oplossing, vind je op deze pagina.

De oorzaken van bijten

Je kan pas begrijpen waarom cavia's bijten als je weet waarom ze dat doen. Bijten heeft namelijk altijd een reden.

Om voedsel te krijgen


Wanneer en waarom doet hij het?

De cavia moet eten om te (over)leven en als het voedsel te groot is om in één keer naar binnen te werken, zal hij met de snijtanden er een stukje afbijten. Je kan dit vergelijken met de manier waarop wij een chocoladeletter of chocoladereep afknagen: iedere keer komt er slechts een klein stukje af. Omdat de tanden van de cavia langs het voedsel glijden, zal dit voedsel, als het hard is, ervoor zorgen dat de tanden afslijten.

Wat is de oplossing?

Een cavia die bijt om te eten, is volledig normaal en volkomen gezond. Als jij per ongeluk je vinger tussen dat wat hij wil eten en zijn bek houdt, net op het moment dat hij een hap wil nemen, loop je de kans dat hij in plaats van in zijn voedsel in jouw vinger bijt. De oplossing is erg simpel: houd je vingers niet voor zijn bek als hij aan het eten is.

top




Om iets te onderzoeken

Wanneer en waarom doet hij het?

Als wij iets nader willen onderzoeken, zullen we het aanraken. Als we niet weten met wat voor materiaal we te maken hebben, dan willen we het betasten en voelen, want wij kunnen met onze vingertoppen voelen hoe de structuur van een materiaal is. De cavia kan dat niet op die manier doen, maar hij kan het wel onderzoeken met zijn tanden en zijn tong. Als een cavia iets wil eten en hij weet niet wat het is, zal hij er naar kijken, er aan ruiken en als hij het dan nog niet zeker weet, zal hij er in bijten en er van proeven. Dàt hij er in bijt, is zodat hij het materiaal kan onderzoeken: een wortel is harder dan andijvie, plastic is harder dan wortel, metaal is harder dan plastic. Door te testen hoe hard het materiaal is, weet hij wat voor soort materiaal het is. Proeven doet hij met zijn tong.
Wat voor hem bijten of knabbelen is, is voor ons oppakken of aanraken. Als een cavia in iets bijt om het te onderzoeken, is dit dan ook geen bijten, maar knabbelen. Hij bijt namelijk niet maar proeft het.
Het kan voorkomen dat hij wel een beetje bijt, dit komt met name voor als hij denkt dat iets te eten is, maar dat niet is. Een cavia kan per abuis jouw vinger voor een lekker knabbeldingetje aanzien. Vooral jonge cavia's die nog niet weten wat wel en wat niet om op te eten is, kunnen je vinger 'uittesten'.

Wat is de oplossing?

Als hij iets onderzoekt waar jij niet bij nodig bent, is er geen reden om je vinger voor zijn bek te houden. Als je dit dus ook niet doet, loopt je niet de kans gebeten te worden terwijl hij eigenlijk iets anders wilde beetpakken.
Als hij je vinger wil onderzoeken als je die door de tralies heensteekt, of als hij je hand wilt onderzoeken als je die in de kooi steekt of als hij bij je zit en hij wil je vingers, handen, kin, neus, nek of bijvoorbeeld je kleding onderzoeken en hij bijt daarbij, kan je hem dat afleren. Hoe je dat doet, lees je op de pagina Oplossingen bij Hoe leer ik mijn cavia het bijten af?

top




Ter verdediging

Wanneer en waarom doet hij het?

Als de cavia wordt aangevallen, kan hij zich verdedigen met zijn tanden. Dit kan hij zowel doen tegenover een roofdier als tegenover een andere cavia. Het is afhankelijk van het karakter van de cavia en van hoe hij zich op dat moment voelt of hij inderdaad zal terugvechten en of hij daar zijn tanden bij zal gebruiken of dat hij dat niet doet (en vlucht of verstard blijft zitten). Als een beer zijn territorium en/of zijn zeug(en) verdedigt, kan je er van uit gaan dat hij bereid is daarbij zijn tanden te gebruiken.


Wat is de oplossing?

Je wordt niet gebeten zolang je je niet met het gevecht bemoeit. Maar twee vechtende cavia's kunnen elkaar flink verwonden en dat is zeker niet de bedoeling. Je zal ze dus uit elkaar moeten halen. Doe dat niet door gewoon je hand er tussen te steken, want geheid dat jij dan naar een arts kan! De snijtanden van een cavia zijn zó scherp dat ze hout en hardplastic kunnen doorbijten, dus door vlees snijden ze zo heen: een beet van een cavia in een vinger is dan ook vrijwel altijd tot op het bot. Doe dat dus niet.
Gooi een handdoek of een andere doek over de cavia's heen of trek dikke, het liefst leren, handschoenen aan voor je ze scheidt. Een andere, effectieve manier om ze te scheiden, is door hard te schreeuwen. Meestal zullen ze dan uit elkaar schieten of in ieder geval even stoppen met vechten. Dan kan je snel één van de cavia's oppakken. Probeer ze nooit alletwee tegelijk op te pakken; grote kans dat ze dan op je arm doorgaan met vechten.

top




Als aanval

Wanneer en waarom doet hij het?

Een cavia zal een andere cavia aanvallen als andere methoden om tot overeenstemming te komen, niet (meer) mogelijk zijn. Bijvoorbeeld: de uitdager is een beer die geen territorium en geen zeugjes heeft. Hij daagt een beer uit die wel een territorium en zeugjes heeft. Als de beer niet van plan is zijn territorium en zeugjes te verlaten, kan de uitdager overgaan tot imponeergedrag. Als dit geen resultaat heeft en de uitdager is erg zeker van zichzelf, kan hij de andere beer dreigen. Heeft ook dit niet het gewenste resultaat, dan kan de uitdager overgaan tot de aanval. Hij zal de ander dan bijten waar hij maar kan, maar vooral de oren zijn een geliefd doelwit omdat die uitsteken en makkelijk te pakken zijn.
Ook zeugjes kunnen, als ze een hekel hebben aan de ander of als ze beide dominant zijn, elkaar flink in de haren vliegen en elkaar verwonden.


Wat is de oplossing?

Je wordt niet gebeten zolang je je niet met het gevecht bemoeit. Maar twee vechtende cavia's kunnen elkaar flink verwonden en dat is zeker niet de bedoeling. Je zal ze dus uit elkaar moeten halen. Doe dat niet door gewoon je hand er tussen te steken, want geheid dat jij dan naar een arts kan! De snijtanden van een cavia zijn zó scherp dat ze hout en hardplastic kunnen afknagen, dus door vlees snijden ze zo heen: een beet van een cavia in een vinger is dan ook vrijwel altijd tot op het bot. Doe dat dus niet.
Gooi een handdoek of een andere doek over de cavia's heen of trek dikke, het liefst leren, handschoenen aan voor je ze scheidt. Een andere, effectieve manier om ze te scheiden, is door hard te schreeuwen. Meestal zullen ze dan uit elkaar schieten of in ieder geval even stoppen met vechten. Dan kan je snel één van de cavia's oppakken. Probeer ze nooit alletwee tegelijk op te pakken; grote kans dat ze dan op je arm doorgaan met vechten.

top




Om de plaats in de hiërachie te behouden of om een nieuwe te verkrijgen

Wanneer en waarom doet hij het?

Cavia's kunnen uitvallen en happen of bijten om anderen duidelijk te maken dat zij hoger in rang zijn. Ze hebben derhalve het recht om ondergeschikten hun plaats te wijzen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de ondergeschikte voedsel van de hogere in rang afpakt.
Maar cavia's kunnen ook hogerop willen; ze gaan dan de hoger geplaatste uitdagen en ook hier kan een schermutseling of een gevecht van komen.

Wat is de oplossing?

Cavia's doen dit onderling en dan zit je er eigenlijk nooit tussen met je vingers, maar heel dominante cavia's kunnen het ook naar mensen doen. Lees meer over dominante cavia's bij Leider uitdagen/macht overnemen.

top




Leider uitdagen/macht overnemen

Wanneer doet hij het?

Cavia's leven in een strikte hiërarchie. Als de baas door een ondergeschikte uitgedaagd wordt, kan dat leiden tot een gevecht waarbij bijten niet geschuwd wordt. Cavia's kennen een puberteit waarin ze hun grenzen verkennen en waarbij ze vaak kijken hoe ver ze kunnen gaan. Cavia's kunnen altijd een voor hen vreemde cavia uitdagen, maar ze kunnen ook als ze in de puberteit zijn gekomen (tussen ongeveer 6-7 tot 10-11 maanden) de leider gaan uitdagen. En de leider, dat kan jij ook zijn. Jouw cavia kan jou als de baas zien en jou willen uitdagen. Hij kan ook de macht over willen nemen in de groep. Als je één cavia hebt en je houdt je intensief met hem bezig, ben jij alles wat hij heeft. En de groep waarin hij dan leeft, bestaat uit jou en hem. Hij kan als hij in de puberteit is gekomen, jou uitdagen en de macht over willen nemen. Hij kan ook, daarvoor of daarna, beslissen dat hij de baas wil zijn en je uitdagen. En als je niet direct laat merken dat je daar niet van gediend bent en dat jij de baas bent, kan hij overgaan tot bijten.
En als hij eenmaal denkt dat hij de baas is over jou, dan zal hij jou gaan corrigeren. Als jij dan dus iets doet wat hij niet wil, zal hij laten merken dat hij daar niet van gediend is, en als je daar geen aandacht aan schenkt, zal hij uitvallen om het je alsnog duidelijk te maken.
Andere manieren waarop hij duidelijk kan maken dat hij vindt dat hij de baas moet zijn of al is, is door te klappertanden als je iets doet wat hem niet zint of door helemaal 'hysterisch' te worden; heel hard gaan gillen of piepen, heel veel misbaar maken, tegenspartelen, proberen uit je handen te komen door te trappen en te bijten en te kronkelen of heel hard te gaan rennen, soms in rondjes.

Waarom doet hij het?

Omdat het in zijn karakter zit. Sommige cavia's zijn leiders, anderen niet - net zoals mensen! En als je een dominante cavia hebt die per se de baas wil zijn over andere cavia's en/of over jou, dan zal hij de leider uitdagen en dan zal hij alles in het werk stellen om inderdaad de baas te worden.

Wat is de oplossing?

Zolang het niet op bloederige gevechten uitdraait, kan je hem rustig de baas laten spelen over andere cavia's. Als immers de anderen hem erkennen als baas, is er niets aan de hand. Dan is de hiërarchie vastgesteld en is het rustig in de kooi.
Het is een ander verhaal als hij de macht van jou over wil nemen of al overgenomen heeft. Dan moet je hem duidelijk maken dat jij (weer) de baas bent en niet hij. Hoe je je cavia kan laten zien dat jij de baas bent en niet hij, lees je op de pagina Oplossingen bij Hoe blijf ik mijn cavia de baas?, en hoe je je cavia af kan leren te bijten, lees je op de pagina Oplossingen bij Hoe leer ik mijn cavia het bijten af?

top




Getergd, gepest, mishandeld

Wanneer doet hij het?

Een cavia die gepest wordt, kan dat schijnbaar gelaten ondergaan. Wat je niet ziet is het niveau van stresshormonen in zijn bloed: dat vliegt omhoog. Iedere cavia die gepest of mishandeld wordt, lijdt. En als een cavia daardoor zo getergd raak dat hij het niet meer kan verdragen, kan hij zeker bijten. Dat zal dan niet een langdurige aanval zijn, maar meer een kort en snel uitvallen.
Als een cavia wordt gepest of geplaagd, zal hij uiteraard van zich afbijten, maar dat is niet meer dan logisch.  Cavia's onderling pesten elkaar niet, want dat kennen ze niet. Als er erg veel met een cavia wordt gesold, als hij constant van hot naar her wordt gedragen, als hij geen moment rust krijgt maar constant met kinderen moet spelen, als hij verkeerd wordt opgepakt of op een andere manier misbruikt wordt zonder respect voor de cavia, dan kan hij van zich afbijten om duidelijk te maken dat dit hem helemaal niet zint en dat hij flink gestresst is.


Waarom doet hij het?

Cavia's zijn prooidieren. En de instinctieve reactie van een prooidier is niet om zijn tanden te laten zien en te bijten, maar om te vluchten of om niet op te vallen. Dat zijn namelijk de manieren waarop zij in het wild aan de vijand proberen te ontkomen: door zó hard weg te rennen dat de achtervolger het niet bij kan houden of hen uit het oog verliest danwel het spoor bijster wordt, of door doodstil te blijven zitten in de hoop dat het roofdier hen niet in de gaten heeft. Bijten is derhalve iets wat een cavia niet zo snel zal doen. Maar als hij gepest of getergd wordt of, nog erger, mishandeld, kan het heel goed zijn dat hij uit angst, uit paniek, uit pijn of uit woede toch bijt. Dit is dan geen langdurige aanval, maar meer een kort en snel uitvallen, geheel overeenkomstig het feit dat hij van nature niet geneigd is te bijten.


Wat is de oplossing?

Het gepest, de kwelling of de mishandeling moet stoppen. En wel zo snel mogelijk. Getraumatiseerde cavia's kunnen andere problemen dan bijten ontwikkelen die veel ernstiger zijn en die hun levensgeluk kunnen belemmeren.

top




Bloedhekel hebben aan een andere cavia/aan mensen

Wanneer doet hij het?

Soms kan een cavia een andere cavia niet luchten of zien. Dan heeft hij een bloedhekel aan die andere cavia. Waarom dat zo is, weet alleen de cavia. Het gevoel hoeft ook helemaal niet wederzijds te zijn; het kan heel goed dat de cavia die een hekel heeft aan een andere cavia, anderen wèl aardig vindt - net zo kan de gehate cavia die ander best heel aantrekkelijk vinden. Er is ook geen onderscheid te maken tussen zeugen en beren: bij alle cavia's kan het gebeuren dat ze een hekel aan een andere cavia hebben. Soms ook heeft een cavia een hekel aan àlle andere cavia's. Dat is dan omdat hij getraumatiseerd is. Eén van mijn zeugjes had een naar verleden en kon geen andere cavia om zich heen verdragen; ze ging dan direct over tot de aanval. Ze kon zelfs geen jonkies om zich heen verdragen. En ik kende een beer die altijd alleen heeft gezeten in erbarmelijke omstandigheden en die nu, hoewel hij nu een goed thuis heeft, geen cavia's bij zich kan verdragen, ook geen zeugjes.
Cavia's die een trauma hebben opgelopen kunnen ook doodsbang voor mensen zijn en ze kunnen ook een afkeer van mensen hebben. Als ze zijn mishandeld en als ze altijd maar de ervaring hebben gehad dat mensen ellende en pijn betekent, zullen ze ook ieder goed mens met afschuw bekijken - en kunnen ze zeker bijten.

Waarom doet hij het?

Het is vrijwel altijd omdat een cavia getraumatiseerd is. Een normale, gezonde cavia die handtam gemaakt is, zal geen hekel hebben aan andere cavia's en ook niet aan mensen.


Wat is de oplossing?

Soms is er geen oplossing: dan moet de cavia de rest van zijn leven alleen zitten. Als hij daar gelukkig mee is en zijn kwaliteit van leven is prima in orde, dan is er niets op tegen om hem altijd maar alleen te laten zitten. Mijn zeugje dat getraumatiseerd was, wilde niets liever dan alleen zitten en amuseerde zich kostelijk. Zij genoot echt van het leven en was gelukkig. Dan is er ook geen enkele reden om daar iets aan te (willen) veranderen.
Als de cavia echter diepongelukkig is maar hij kan desondanks niet samen met andere cavia's wonen, dan zal hij naar alle waarschijnlijkheid wegkwijnen. Als hij dan ook geen plezier beleeft aan de omgang met mensen, kan je je afvragen of het niet beter is zijn lijdensweg te bekorten door hem in te laten slapen. Vaak is het echter zo dat ongelukkige cavia's stoppen met eten en daardoor sterven en zo ons de beslissing uit handen nemen.
De meeste getraumatiseerde cavia's echter, zijn met heel veel geduld en liefde nog te helpen. Ik heb diverse getraumatiseerde zeugen en beren gehad, waarvan sommigen beten, maar die uiteindelijk toch met andere cavia's samen konden leven en die na verloop van tijd zowel het bijten als de angst en afkeer voor mensen afleerden.

top




Overgevoelig zijn, zowel emotioneel als lichamelijk.

Wanneer doet hij het?

Als je hem aanraakt. Bijvoorbeeld op dat ene plekje waar je hem gisteren ook nog aaide. Gisteren was er niets aan de hand, nu springt hij een gat in de lucht en gilt hij alsof hij gekeeld wordt - en terwijl hij weer landt op je schoot, valt hij uit en bijt je in je hand. Je schrikt je wezenloos en holt direct naar de dierenarts, om daar te horen te krijgen dat hij kerngezond is en dat er werkelijk helemaal niets mis is met hem. Maar de volgende keer dat je hem aait op een plekje dat eerst heerlijk gevonden werd, schreeuwt hij weer het hele huis bij elkaar en valt uit. En soms doet hij het al als je alleen maar zijn haren aanraakt - of de puntjes van zijn haren... en soms doet hij het al als je alleen maar naar hem wijst - of alleen maar naar hem kijkt...


Waarom doet hij het?

Hij is om de een of andere reden overgevoelig zonder dat er een lichamelijke oorzaak te vinden is. Je weet natuurlijk dat de ene plek op je lichaam gevoeliger is dan de andere; zo verbrandt je veel sneller op je neus dan op je arm en zo voel je de structuur van iets veel beter met je vingertoppen dan met je elleboog. Het lichaam van een cavia heeft ook plekken die gevoeliger zijn dan andere plekken. En hoewel iedere cavia qua bouw hetzelfde is, verschilt de gevoeligheid van de plekken per cavia. Plekken die vrijwel altijd gevoelig zijn, zijn het plekje op de kont, onder de kin, de buik en de poten. De plekken die het minst gevoelig zijn, zijn de rug, de flanken en de bovenkant van de kop. Dat dat zo is, heeft ook te maken met veiligheid. In de buik zitten alle belangrijke organen en je wilt dan ook niet dat daar iets mee gebeurt. Daarom zal ieder dier dat belangrijke organen in de buikholte heeft zitten, zijn buik dan ook beschermen.
Sommige cavia's vinden het niet leuk als je aan hun poten zit, anderen maakt dat helemaal niets uit. Sommige vinden het prima als je hen op de buik aait terwijl anderen daar niets van moeten weten. Het verschilt derhalve per cavia en de gevoeligheid verschilt ook per cavia: daar waar de een het prima vindt als je hem vrij hard over z'n kont aait, kan de ander het niet verdragen dat je er zelfs maar naar kijkt.

Borstelharen hebben als 'nadeel' dat je hen niet normaal, dus van de kop naar de kont, kan aaien. Sommige moet je precies andersom aaien omdat het haar vanaf hun heupen in een soort kam over hun kop heenloopt, anderen hebben zóveel kruinen die ervoor zorgen dat het haar alle kanten opstaat dat je eigenlijk alle kanten op moet aaien. Cavia's die zo'n vacht hebben, kunnen het niet fijn vinden om geaaid te worden en meestal vinden ze het helemaal niet fijn om tegen de draad in geaaid te worden. De meeste cavia's vinden het so wie so niet fijn om tegen de haren in gestreken te worden.


Wat is de oplossing?

Voor een deel heeft het te maken met handtamheid en vertrouwen. Een cavia die jou niet vertrouwt, wil zeker niet door je geaaid worden, laat staan op gevoelige plekken of plekken die beschermd moeten worden, zoals de buik. Een cavia die jou wel vertrouwt, zal dat allemaal veel sneller en gemakkelijker toestaan.
En voor een deel heeft het te maken met het leren kennen van je cavia. Sommige cavia's zijn nu eenmaal veel gevoeliger dan anderen en daar dien je rekening mee te houden. Als hij per se niet wil dat je aan zijn buik zit, dan moet je dat ook niet doen. Als jij tenslotte niet wilt dat iemand aan jouw buik zit, dan heb je ook het recht om te weigeren. De grenzen van jouw cavia leren kennen en respecteren zal ervoor zorgen dat hij je (nog meer) vertrouwt.
Als hij echt niet wil, is de enige remedie om die plekjes niet meer te aaien.

Getraumatiseerde cavia's kunnen dit gedrag ook vertonen. Eén van de zeugjes die ik uit de opvang kreeg, begon al te gillen als ik naar haar keek, laat staan als ik haar aanraakte. En zij had, merkwaardig genoeg, haarpijn. Zij was voorheen zo mishandeld dat alles pijn deed, zelf haar haar. Dat was heel erg triest, maar ook dat trok bij door veel geduld te hebben en veel liefde aan haar te geven en door haar grenzen altijd te respecteren. Uiteindelijk vertrouwde ze mij dermate dat ze het heerlijk vond om op schoot te zitten... en geaaid te worden!

Heel dominante cavia's zijn ook goed in het vertonen van dit gedrag: bij hen is het een kwestie van simpelweg duidelijk maken dat zij bepalen wat er gebeurt, en niet jij. Als jouw cavia bijt als je hem aait omdat hij dominant is, heeft dat niets met overgevoeligheid te maken en kan je meer lezen over dominantie bij Leider uitdagen/macht overnemen.

top




Per ongeluk/ingespannen bezig zijn met iets

Wanneer doet hij het?

Als een cavia jeuk heeft, kan hij opeens bijten in zijn vacht. Als jouw vinger daar net tussen zit, bijt hij per ongeluk in jouw vinger. Als je hem iets geeft wat hij heel lekker vindt, kan het zijn dat hij zó gretig is dat hij per ongeluk in jouw vinger bijt. Het kan ook zijn dat hij heel ingespannen bezig is met iets, bijvoorbeeld eten of zich krabben. Als je dan met je vinger ertussen komt, kan het zijn dat hij je per ongeluk bijt.

Waarom doet hij het?

Per ongeluk.


Wat is de oplossing?

Beter oppassen! Niet met je vinger bij zijn bek komen als hij iets doet.

top




Uit verlangen/frustratie

Wanneer doet hij het?

Als een cavia iets heel graag wil, maar hij kan het niet krijgen, kan traliebijten het gevolg zijn. Traliebijten is dan wel niet in je vingers, maar het geluid kan vreselijk irritant zijn, vooral omdat de cavia van geen ophouden weet. Hij gaat urenlang door en stopt alleen maar om te eten en te slapen. Een cavia kan in de tralies bijten omdat zijn kooi naast een andere caviakooi staat en hij naar de andere cavia toe wil. Dat kan zijn omdat hij wil vechten met de andere cavia, maar het kan ook zijn dat hij wil paren met de andere cavia.

Waarom doet hij het?

Vaak is eenzaamheid de reden, zeker als de cavia alleen zit terwijl hij andere cavia's ruikt. Als hij weet dat ergens anders andere cavia's zitten, kan hij gefrustreerd raken.


Wat is de oplossing?

Sommigen proberen hun cavia traliebijten af te leren door hem met een plantenspuit nat te spuiten als hij het doet, of door de tralies met iets vies in te smeren, maar dat lost het probleem niet op. Uiteindelijk is traliebijten slechts een symptoom. Je kan hem in een hok zetten zonder tralies of je kan het onderste deel van de tralies in de traliekooi afdekken met karton, maar dan zal hij daar aan gaan knagen. Beter is te achterhalen waarom hij het doet, wat de reden is en dáár dan iets aan te doen. Op die manier wordt je cavia gelukkig(er) en dat is toch wat je wilt?

top



Uit nieuwsgierigheid of ongeduld

Wanneer doet hij het?

Als een cavia geen tralies kent, zal hij de tralies willen onderzoeken, en dan zal hij er daarom in bijten.  Als een cavia graag wil eten en hij hoort dat het baasje met eten aankomt, dan kan hij in de tralies bijten uit ongeduld. Dat betekent dan: opschieten met dat eten!


Waarom doet hij het?

Bijten uit nieuwsgierigheid is omdat cavia's erg nieuwsgierig zijn. Bijten uit ongeduld is omdat sommige cavia's nu eenmaal erg ongeduldig zijn - of erge honger hebben.


Wat is de oplossing?

Bijten uit nieuwsgierigheid zal stoppen als de nieuwsgierigheid bevredigd is.
Bijten uit ongeduld kan aanhouden omdat de cavia denkt dat als hij bijt, hij dan iets te eten krijgt.

top



Uit gewoonte/gewenning

Wanneer doet hij het?

Als die situatie optreedt wanneer hij het gewend is te doen, zal een cavia steeds weer bijten. Als een jonkie aan je vingers knabbelt, kan je dat schattig vinden, maar jonkies worden groot en dan is het opeens niet meer zo schattig. Daarom moet je gedrag dat je niet wilt, nooit aanleren.
Ik ben daarmee eens de fout ingegaan toen ik het zo schattig vond dat een zeug steeds aan mijn nagel trok met haar tand. Ik trok dan terug en zo deden we een trekspelletje. Het resultaat was dat ik haar leerde dat bijten in mijn vingers in orde is. Immers, een cavia kan het onderscheid tussen nagels en vingertoppen niet maken; al dat hij kent is vingers. En het resultaat van mijn schattige trekspelltje was dat ik een zeug had die beet. En iets afleren kost veel en veel meer moeite dan iets aanleren; het kostte een paar weken om het haar aan te leren en het kostte een jaar om het enigszins af te leren - ze heeft het nog niet steeds niet helemaal afgeleeerd.
Leer dus nooit ongewenst gedrag aan!


Waarom doet hij het?

Omdat hij geleerd heeft dat het in orde is, dat het goedkeuring krijgt.


Wat is de oplossing?

Het afleren. Zie hiervoor Hoe leer ik mijn cavia het bijten af?

top




Bij een trauma

Wanneer doet hij het?

Een getraumatiseerde cavia reageert niet normaal. Door de vreselijke dingen die hij heeft meegemaakt, kunnen er tal van stoornissen zijn, zowel op lichamelijk als op geestelijk gebied. Het kan zijn dat hij geen juiste voeding heeft gehad, niet in de juiste omstandigheden leefde en geen contact met andere cavia's had - of zelfs geen enkel contact met een ander levend wezen. Van al die dingen wordt je niet alleen lichamelijk zwakker, maar krijg je ook geestelijk een opdonder. Het is afhankelijk van wat de cavia heeft meegemaakt en in welke mate, hoe hij reageert en hoe lang het duurt voor hij weer een normale cavia is - en vaak is het zo dat getraumatiseerde cavia's altijd wel iets zullen houden dat normale cavia's niet hebben, maar waarmee dan goed te leven valt. Zo willen sommige cavia's per se alleen zitten, of ze houden er absoluut niet van om geaaid te worden. Als de cavia dan in zijn waarde wordt gelaten en er worden díe omstandigheden geschapen waarin hij gelukkig kan zijn, dan kan hij alsnog een fijn leven leiden.
Het is overigens niet zo dat een getraumatiseerde cavia altijd bijt, maar het kan wel.


Waarom doet hij het?

Omdat hij geen andere mogelijkheid heeft om zich te uiten.


Wat is de oplossing?

Heel veel liefde aan hem geven en hem in zijn waarde laten zijn noodzakelijk. En vaak heb je ook heel veel geduld nodig en duurt het een paar maanden of een paar jaar voor de cavia weer normaal is, of zo normaal mogelijk. Hoe je een getraumatiseerde cavia het bijten afleert, lees je bij Getraumatiseerde cavia het bijten afleren.

top




Bij vreemden

Wanneer en waarom doet hij het?

Het komt niet vaak voor, maar het kan gebeuren dat cavia's bijten omdat mensenhanden op hun territorum komen. Als je in een dierenwinkel of bij mensen die cavia's hebben, zomaar een cavia uit het hok neemt, kan het gebeuren dat je net een cavia treft die daar niet van gediend is en bijt. En als je het van zijn kant bekijkt, kan je het hem niet eens kwalijk nemen. Want stel je eens voor dat jij in je huis zit en er komt plotseling een vreemde binnen die je in je kraag vat en je naar buiten sleurt om je vervolgens op de arm te nemen en over je bol te aaien. Raar idee, niet dan? Zo moet het voor een cavia overkomen. De meeste kunnen daar desondanks toch tegen of zullen in ieder geval niet door bijten laten merken dat ze het eng vinden; ze zullen dan een verhoogde bloeddruk krijgen, hun hart zal als een razende gaan pompen en hun bloed zal vol komen te zitten met stresshormononen. Niet echt dingen die je direct opmerkt, maar de cavia merkt het natuurlijk wel en je bang voelen vindt niemand leuk.

Wat is de oplossing?

Besef dat jij die nieuwe cavia dan wel leuk vindt die je in de dierenwinkel of ergens anders ziet zitten, maar dat de cavia jou niet kent en helemaal niet weet of jij wel of niet leuk bent. Hij moet eerst aan jou wennen en jou leren kennen en ook de mogelijkheid hebben om dat te te doen voor hij je kan vertrouwen.

top




Omdat hij niet wil dat je iets doet

Wanneer en waarom doet hij het?

Het kan zijn dat jij iets doet wat hij niet wil. Je wil bijvoorbeeld dat hij per se stil bij je op schoot blijft liggen terwijl hij daar helemaal geen zin in heeft. Of je aait hem op een plek die hij niet prettig vindt, bijvoorbeeld op zijn buik. Of je wilt dat hij op de grond loopt en duwt hem vooruit terwijl hij daar geen zin in heeft. En er zijn nog ontelbare andere situaties te verzinnen. Meestal bijten cavia's niet als ze ergens geen zin in hebben, maar soms wel.

Wat is de oplossing?  

De grenzen van je cavia respecteren en zijn welzijn op de eerste plaats stellen, bij alles wat je met hem wilt doen.

top




Bij onbekende dingen

Wanneer doet hij het?

Je hebt een mooi voerbakje voor je cavia gekocht, je zet het in de kooi en je cavia vliegt er op af alsof het de vijand is en valt het bakje aan.
Een vriend komt je nieuwe cavia bewonderen. Je zet de cavia vol trots op zijn schoot neer en de cavia begint direct driftig te bijten in zijn broek of mouw.


Waarom doet hij het?

Omdat het onbekende, vreemde dingen zijn met onbekende, vreemde geuren en hij daar niets van wil weten en besluit dat de aanval de beste verdediding is.


Wat is de oplossing?

Hem langzaam laten wennen aan nieuwe dingen. Direct voer in het voerbakje doen zodat hij eten ruikt, is een goed idee. En je vriend kan wat eten vasthouden zodat je cavia althans die geur wel herkent.

top




Omdat hij pijn heeft

Wanneer en waarom doet hij het?

Een cavia kan bijten als hij (veel) pijn heeft, en dat is niet meer dan logisch. Cavia's kunnen alleen door te gillen en door te bijten duidelijk maken dat ze pijn hebben. Als jij toevallig de plek aanraakt waar je cavia heel veel pijn heeft, kan het zijn dat hij uitvalt.


Wat is de oplossing?

Een cavia die bijt omdat hij ziek is of pijn heeft, is héél erg ziek en heeft héél erg veel pijn. Onmiddellijk naar de dierenarts is dan ook het devies.

top



Omdat hij een hersenafwijking heeft

Wanneer en waarom doet hij het?

Dit is de enige reden waar niets aan te doen valt. Het kan reden zijn om de cavia te laten inslapen.
Een hersenafwijking kan ontstaan door een erfelijke afwijking of door een ziekte (een tumor) of een combinatie van beide. Indien de cavia bijt omdat er iets niet goed zit in zijn hersens, weet hij niet dat hij het doet, en als hij het wel weet, kan hij zijn gedrag niet zelf beïnvloeden. Hij heeft geen controle over zijn gedrag en is er ook niet verantwoordelijk voor. Als een cavia met een hersenafwijking nog een gelukkig leven kan hebben (met of zonder andere cavia's) is er geen reden om hem te laten inslapen. Is hij echter een gevaar voor zichzelf of voor anderen en gaat dat (ook) ten koste van zijn kwaliteit van leven, dan is inslapen de enige oplossing.

Een cavia van mij had een tumor in de hersens en zij had zich zó vast gebeten in de tralies dat ik haar bijna niet los kreeg. Onderweg naar de dierenarts beet ze in alles wat er maar voorhanden was; de doek waar ze in zat, in haar eigen vacht en poten en in mijn vingers.

Wat is de oplossing?

Onmiddellijk naar de dierenarts.

top




Omdat hij a-sociaal is

Wanneer en waarom doet hij het?

Een cavia die van jongsaf aan alleen zit en dus geen enkel contact meer heeft met soortgenoten, vereenzaamt niet alleen, maar kan ook a-socialer worden. Een cavia wiens moeder is gestorven bij of kort na de geboorte en die met de hand, dus door een mens, is grootgebracht en die nooit of slechts heel kort bij cavia's heeft gezeten, mist een heel scala aan sociale caviavaardigheden die hij wèl opgedaan zou hebben als hij bij cavia's was opgegroeid.
Cavia's hebben andere cavia's nodig om van te leren hoe het wel en niet moet in cavialand. Jonkies hebben oudere cavia's nodig om ze te leren wat wel en niet mag. Eén van die dingen is het bijtgedrag. Jonkies moeten leren hoe hard ze mogen en moeten bijten in bepaalde situaties. Jonkies die dit nooit hebben geleerd, kunnen ongewoon hard bijten in omstandigheden die daar helemaal niet voor bedoeld zijn.
Als ze bijvoorbeeld nooit hebben geleerd dat een oortje likken wel mag, maar bijten niet, levert dat problemen op. Immers, dan zullen ze ook niet aan een vinger likken, maar er direct in bijten.

Wat is de oplossing?

Jij zult hem de sociale omgangsvormen moeten leren die hij ontbeert. Als je niet van plan bent ooit een andere cavia bij hem te zetten, moet jij hem leren wat wel en niet mag, maar uiteraard is het alleen houden van een cavia alleen in uitzonderingsgevallen een optie. Normaalgesproken hoort een cavia temidden van zijn soortgenoten te kunnen leven en hij zal dan ook van hen de cavia-omgangsvormen leren en overnemen.

top




Als uiting van een bepaalde emotie

Er zijn heel veel overige redenen waarom een cavia kan bijten. Soms lopen de redenen, of eigenlijk de emoties, in elkaar over. Een cavia kan bijvoorbeeld schrikken en daardoor in paniek raken.


Angst, stress, spanning

Wanneer doet hij het?

In het algemeen: als je hem wilt pakken als hij ergens in of onder zit.
Voorbeelden:
- hij zit in de kooi en je wilt hem pakken;
- hij zit in zijn nachthok en je wilt hem pakken dus je gaat met je hand in zijn nachthok;
- hij zit in zijn reismandje en je wilt hem pakken;
- hij zit onder de bank of achter de plantenbak of onder het bureau en je wilt hem pakken.
Het kan ook voorkomen als je hem niet te pakken kan krijgen en hem al een half uur opjaagt: als je hem dan eindelijk wel te pakken krijgt, kan hij zó gestresst zijn, dat hij bijt.
Een cavia kan ook schrikken: als hij jou niet aan ziet komen en je legt opeens je hand op hem, kan hij zich wezenloos schrikken. In het wild komen de roofdieren van boven, dus een cavia heeft een ingebouwde afkeer van dingen die (snel) van boven komen. Als jij hem op wilt pakken, is dat iets dat snel omlaag komt en dat kan hem doen denken aan een roofdier.


Waarom doet hij het?

Een bange cavia heeft twee opties: aktie of passiviteit. Als hij voor passiviteit kiest, zal hij verslappen en stil blijven zitten. Het lijkt dan net of hij geen spierspanning meer heeft, alsof hij uit pudding bestaat. De andere mogelijkheid is aktie. Als hij kan, zal hij wegrennen en vluchten, dat is zijn instinct. Maar als hij in een situatie zit dat hij niet kan vluchten (omdat hij bijvoorbeeld in een kooi zit) dan heeft hij nog maar één andere optie om tot aktie over te gaan en dat is bijten.


Wat is de oplossing?

Een handtamme cavia zal niet bang worden van zijn baasje, dus handtamheid is van groot belang. Wat ook altijd helpt is de cavia van de zijkant of de voorkant benaderen. In het wild komen de vijanden van boven, dus een cavia die opeens van boven wordt vastgepakt of die iets van boven op zich af ziet komen, reageert instinctief en denkt dat hij door een roofdier wordt gegrepen. Deze instinctmatige reactie kan hij afleren, maar dan moet hij je wel vertrouwen.
Let er ook op dat je cavia jou ziet als je hem op wilt pakken. Jij schrikt waarschijnlijk ook als je opeens wordt beetgepakt terwijl je een beetje zat te soezen of lag te slapen. De cavia is net zo: als hij ligt te slapen en hij wordt opeens de lucht ingesliert omdat jij hem oppakt, of als hij een beetje zit te suffen en hij krijgt opeens jouw hand op z'n rug die hem tegen de grond aandrukt zodat je hem op kan pakken, dan kan hij daar behoorlijk van schrikken - juist omdat hij niet weet wat er gebeuren gaat. Zorg er daarom voor dat jouw cavia je ziet (of in ieder geval jouw hand) en dat hij weet dat jij in de kooi bent: praat tegen hem en/of tik op het nachthokje als hij daar in zit.

top



Schrik, paniek

Wanneer doet hij het?

Als hij ergens van schrikt - en hele erge schrik kan ontaarden in paniek.
Een cavia kan net zo goed van dingen schrikken waar wij van kunnen schrikken, zoals harde geluiden, onverwachtse bewegingen en dingen die hij niet ziet aankomen. Als jij hem van achteren benadert en hem dan wil oppakken of vastpakken, is de kans groot dat hij zich wezenloos schrikt. Hij zag je immers niet en opeens voelt hij iets. Hij weet niet dat jij het bent omdat hij dat niet kan constateren en dus schrikt hij.

Een cavia kan ook schrikken als je opeens de kooi opendoet, of opeens het nachthokje optilt. Jij weet dan wel dat je dat gaat doen, maar hij niet. Het zou hetzelfde zijn als opeens iemand de deur van je kamer open zou doen zonder dat je zou weten dat er iemand was - of als iemand opeens het dak van je huis er af zou halen.

Cavia's kunnen ook dermate schrikken dat ze in paniek raken. Eén van mijn zeugen had een traumatische jeugd gehad; ze was doodsbang voor alles en schrok bij het minste of geringste. Maar daar waar andere cavia's gewoon zouden schrikken, raakte zij in paniek. Het gevolg was dat ze letterlijk recht omhoog het gaas inklom om maar weg te kunnen komen. Zij beet niet, maar er zijn ook cavia's die bijten als ze vreselijk schrikken, óók cavia's die normaalgesproken nooit bijten. Zo schrok een van mijn zeugjes eens ontzettend toen ik een kartonnen doos (die dienst had gedaan als nachthokje) uit de kooi haalde. Zij zat in een ander nachthokje en stak net op het moment dat ik de doos eruit haalde, haar kop buiten het nachthokje waardoor de doos tegen haar neus en kop aankwam. Ze maakte een raar geluid, trok zich terug en omdat ik direct doorhad wat er gebeurde, ging ik met mijn hand naar haar toe om haar te troosten, waarop ze mij beet. Nu, dat was heel duidelijk van schrik en pijn, want zij had mij nog nooit gebeten!


Waarom doet hij het?

Schrikken is een instinctieve reactie die wij ook hebben. Je kan er niets aan doen dat je schrikt! Maar je kan er wel voor zorgen dat jouw cavia zo min mogelijk schrikt.


Wat is de oplossing?

Heel simpel: laat hem weten wat je gaat doen. Als je kenbaar maakt dat je zijn kooi open gaat doen, of zijn nachhok weg gaat halen, of hem op gaat pakken, zal hij niet meer schrikken. En je maakt dat kenbaar door geluid te maken. Als je naar zijn kooi toeloopt, praat je tegen hem en je noemt zijn naam zodat hij weet (of het leert als hij het nog niet weet) dat dat inhoudt dat je de kooi openmaakt. Vóór je zijn nachthokje optilt, noem je zijn naam en tik je op het nachthokje zodat hij weet dat er iets gaat gebeuren. En ook voor je hem oppakt, kan je tegen hem praten. Als hij met zijn rug naar je toegedraaid zit, praat je tegen hem en kan je je hand voorlangs brengen, zodat hij je in de gaten krijgt.

top




Dominant, bezitterig, macho, oversexed, hyperactief, aandacht eisen

Wanneer doet hij het?

Een cavia die dominant is, kan door bijten laten merken dat hij niet gediend is van bepaalde dingen. Als jij hem aait en dat bevalt hem niet, kan hij bijten. Meer over dominante cavia's vind je bij Leider uitdagen/macht overnemen.

Een bezitterige cavia kan niet willen dat anderen iets hebben wat hij niet heeft. Als een andere cavia een stukje groente heeft, moet hij dat per se hebben. Ook al heeft hij zelf een hele berg groenvoer voor zich liggen; dat maakt dan niets uit. Hij wil altijd alles hebben, dus ook dat wat hij niet heeft. Als de andere cavia's daarmee akkoord gaan, is er niets aan de hand. Dit gedrag kan echter wel aanleiding zijn om ook alles dat jij hebt, af te willen pakken. Als jij hem iets lekkers voorhoudt als hij op schoot zit, kan hij dat zó snel uit je hand willen grissen dat hij er per ongeluk in bijt.

Macho cavia's zijn over het algemeen ook dominant, maar dit hoeft niet. Een cavia kan ook doen alsof hij heel stoer is, maar zodra er iemand naar hem wijst, al in een hoekje kruipen. Ook machogedrag kan andere cavia's op de zenuwen gaan werken en ze kunnen daarop reageren door te snauwen, met urine te spuiten of op andere manier kenbaar maken dat ze niet van zijn gedrag gediend zijn.

Een oversexte cavia is over het algemeen niet tevreden. Niet alleen omdat hij niet krijgt wat hij wil, namelijk de mogelijkheid om altijd op andere cavia's te rijden, maar ook omdat het niet normaal is om oversexed te zijn. Irritatie kan dan ook snel optreden, zowel bij hem als bij andere cavia's. Overigens kunnen ook zeugjes oversexed zijn.

Een cavia die hyperactief is kan om veel redenen bijten: van de zenuwen, omdat hij schrikt, omdat hij de macht over wil nemen, uit ongenoegen en dergelijke. Hyperactieve cavia's zijn moeilijk in toom te houden.

Cavia's die het idee hebben dat er niemand aandacht aan ze schenkt, kunnen door zachtjes te knabbelen en te bijten om die aandacht vragen.


Waarom doet hij het?

Omdat hij iets wil dat hij op dat moment niet heeft en omdat hij denkt dat hij het met bijten wel kan krijgen.


Wat is de oplossing?

Als het tussen de cavia's onderling speelt en iedereen accepteert het, hoef je niets te doen. Als er problemen ontstaan tussen de cavia's onderling dien je uiteraard wel een oplossing te zoeken.
Indien de cavia het gedrag naar jou uit, kan je hem dat afleren door hem duidelijk te maken dat jij de baas bent. Lees meer over dominante cavia's bij Leider uitdagen/macht overnemen. Hoe je je cavia af kan leren te bijten, lees je bij Hoe leer ik mijn cavia het bijten af?

top




Saggerijnig, geïrriteerd, prikkelbaar, geërgerd

Wanneer doet hij het?

Sommige cavia's zijn van nature sneller gebelgd en sneller op hun teentjes getrapt dan anderen - net zoals mensen! Cavia's kunnen om tal van redenen geërgerd raken. Zo worden sommige zeugjes (die vóór de zwangerschap heel lief kunnen zijn) als ze zwanger zijn heel snauwerig en zijn ze overal onmiddellijk door geërgerd. Noch andere cavia's, noch jij kunnen dan iets goed doen bij haar.
Cavia's raken ook geïrriteerd als een andere cavia steeds iets doet wat zij niet willen, zoals bijvoorbeeld voedsel afpikken, of op hen rijden. Twee van mijn cavia's werden constant bereden door een hele dominante zeug en die twee werden daar ontzettend prikkelbaar en saggerijnig van en ze vielen dan ook regelmatig uit.
Als je jouw cavia op schoot hebt en hij is om de een of andere reden (of van nature snel) geïrriteerd, is de kans groter dat als je iets doet wat hem niet zint, hij uitvalt.
Je cavia dwingen iets te doen wat hij niet wil, is niet slim. Als hij net lekker lag te slapen en jij rukt hem uit z'n warme hooinestje, is het echt niet raar als hij geïrriteerd is. Als jij lekker ligt te slapen in je bed en iemand heeft de euvele moed om jou opeens op te pakken en op straat neer te zetten, ben je ook geïrriteerd!

Waarom doet hij het?

Cavia's die bijten omdat ze geïrriteerd zijn, doet dat omdat ze willen dat de reden waarom ze geïrriteerd zijn, ophoudt, verdwijnt of stopt. En als geïrriteerd piepen, geïrriteerd met de kont schudden, geïrriteerd urine spuiten, geïrriteerd wegrennen, geïrriteerd verschuilen niet meer werkt, zit er nog maar één ding op: uitvallen! Zodat het voor eens en voor altijd duidelijk is dat hij daar niet van gediend is!


Wat is de oplossing?

Stoppen met datgene wat hem irriteert. Je cavia kennen is ook van belang, want als je hem kent, ken je zijn stemmingen en weet je hoe hij zich voelt. Mocht hij dan geïrriteerd zijn, dan weet je dat en dan weet je ook dat je hem maar beter even met rust kan laten.