Column over mijn belevenissen met cavia's.

Gevarieerd en gezond eten is goed voor je. Maar dit is ook voor cavia's goed - en lekker!

Lekker eten

Ik heb net een broodje kaas op met een kopje thee. Een typisch Hollandse lunch. 'Hollandsche' zou ik eigenlijk moeten zeggen, want in de tijd dat ze nog 'sch' schreven, was een broodje kaas ook al gemeengoed.
Toch zouden mijn cavia's hun neus ophalen voor die typisch 'Hollandsche' lunch ook al zijn het dan 'Hollandsche' cavia's en wonen ze al hun leven lang in Holland. Goed, het brood zou er nog wel ingaan, maar dan wel zonder boter en kaas.

Eigenlijk is smaak iets raars. Doet de één bijna een moord voor chocola, de ander vind er helemaal niets aan. Vind de één schimmelkaas heerlijk, de ander loopt er hard voor weg. Dat haring en drop vooral in Nederland wordt gewaardeerd, maar niet over de grens, is ook iets wat algemeen bekend is. En dat andere culturen stierenballen, sprinkhanen en wormen eten is iets waar wij bepaald geen waardering voor hebben.
We vinden het derhalve vrij normaal dat de smaak van mensen verschilt en dat wat de een heerlijk vind, de ander niet door zijn keel krijgt. Maar van cavia's wordt toch nog vaak gedacht dat ze één smaak hebben. Wat de ene cavia lekker vind, zal de andere ook heus wel lekker vinden. Het zijn toch immers allemaal cavia's? En groente is toch groente?

Niet dus! Cavia's zijn net zo verschillend en net zoveel individu als de mens. Het is waar dat alle cavia's hooi lekker vinden, maar net zo kan van basisvoedsel als rijst of graan gezegd worden dat alle mensen dat lekker vinden.

Ik weet precies wat mijn cavia's lekker vinden. Tot in detail! Zo vond Baderon wèl de stengeltjes van peterselie lekker, maar niet de roosjes. En zo vind Fido wel het binnenste van witlof lekker, maar niet de buitenste bladeren. Hoe ik dat weet? Omdat ik kijk als ze aan het eten zijn en omdat ik kijk als ze gegeten hebben.
Zo zie ik wat ze eten en wat ze laten liggen.
En omdat ik dat altijd gedaan heb en nog steeds doe, weet ik wat ieder van mijn cavia's lekker vind. Cleo gaat uit haar dak van sla, Laila is verzot op tomaat en Fido is verslaafd aan wortels; van die dikke, grote winterwortels. Wat Arion en Mistral echt lekker vinden, weet ik nog niet: voorlopig eten ze nog alles. Mijn vriendin zou zeggen dat Arion en Mistral nog niet verwend zijn; dat ze daarom nog alles eten! Het is waar dat ik mijn cavia's zoveel mogelijk geef wat ze lekker vinden en dat ik ze niet geef wat ze niet lekker vinden.
Zo had Baderon een enorme hekel aan tomaat en hoef ik Fido echt niet wakker te maken voor sla. En Cleo en Laila halen hun neus op voor brood. Iets wat Fido juist weer heel erg lekker vind.
Gelukkig zijn er ook dingen die de hele kudde lust. Gras vind iedereen lekker, net zoals paardebloembladeren. Witlof is ook een favoriet (het binnenste stronkje voor Fido en de buitenste bladeren voor de rest) net zoals peterselie. Toen Baderon nog leefde, knipte ik de stengeltjes van de roosjes en gaf hem de stengels en de rest de roosjes.
"Ze zijn verwend!" zou mijn vriendin roepen bij het horen hiervan.

Het resultaat van deze voorkeuren van mijn cavia's, uit zich op verschillende vlakken. Als ik boodschappen ga doen, denk ik: 'Tomaat voor Fido, sla voor Cleo en Laila en dan nog… laat ik maar andijvie nemen voor iedereen.'
Mijn vriendin roept dan al weer: "Je hebt ze verwend!"
Ja, misschien. Maar ik eet ook graag iets dat ik lekker vind. Ik hoef ook niet iedere dag hetzelfde. En ook al vind ik lasagna erg lekker, als ik dat een week lang zou eten, zou me dat de strot uitkomen. En waarom zouden cavia's anders zijn met betrekking tot eten dan ik?
In de winter, als de groente erg duur is en er ook niet veel variatie is, krijgen de cavia's relatief veel andijvie. Maar na een paar maanden zie je ze gewoon denken: 'Hè, get, bah! Alweer andijvie!' En ik geef ze geen ongelijk. Variatie is gewoon lekker, zowel voor de mens als voor cavia's. Afgezien daarvan is het gewoon góed. Niemand blijft gezond als hij dag in dag uit hetzelfde eet – en niemand groeit gezond op op een eenzijdig menu. Ook cavia's niet.

Ik geef ze driemaal daags eten. Een gemiddeld dagmenu kan er als volgt uitzien: 's ochtends andijvie en bloemkoolbladeren, 's avonds sla en peterselie, en voor het slapen gaan wortel en tomaat.
Op zaterdagen ga ik altijd naar de markt en als ik dan thuiskom, is er altijd wel wat lekkers, zoals selderie, peterselie, maïsbladeren, bloemkoolbladeren of wortelloof, afhankelijk van wat er was op de markt. De zaterdag is so wie so een dag waarop ze viermaal te eten krijgen en een typisch zaterdagmenu kan er als volgt uitzien: 's ochtends sla, 's middags selderie en gras, ’s avonds andijvie en paardebloembladeren, en voor het slapen gaan komkommer en appel.
In de zomer is er altijd gras. En natuurlijk ook paardebloemblad, zuring, klaver, weegbree en wikke. Dat krijgen ze naast het gewone menu.

Variatie is goed, maar soms is er een andere reden waarom cavia's een bepaald menu moeten hebben. Cilly was daar een voorbeeld van. Als ik haar sla, ijsbergsla of komkommer gaf, dan kreeg ze zachte ontlasting die bleef plakken aan haar kont en het hooi. Nogal vies en niet gezond. Daarom gaf ik haar steviger groente die niet zoveel water bevatten. Gelukkig vond ze dat ook lekker: witlof, spitskool, andijvie en wortelloof waren haar favorieten. Soms echter wilde ze geen andijvie en ook geen wortelloof, daarom legde ik altijd een ruime keus aan groenten in haar kooi. Dat mag dan onhandig lijken, maar omdat zij zich daar fijn bij voelde, had ik er geen problemen mee.
"Verwend!" zou mijn vriendin weer roepen.
Maar of je nu veel van één soort koopt en geeft of een beetje van verschillende soorten groenten, maakt niet uit. En als een dier sterke voor- of afkeuren heeft van een bepaald soort voedsel en soms dit en soms dat lust, zal daar best een reden voor zijn.

De hardvoerbakjes maak ik tegelijk schoon met de kooi en dan krijgen ze ook vers hardvoer. Ik vul de bakjes altijd tot halverwege en in de loop van de week roer ik het af en toe om en vul het bij. Aan het eind van de week is het bakje dan redelijk vol. Vaak wissel ik dan de bakjes van kooi want ook hier verschillen de smaken en iedereen valt dan vol overgave aan op datgene wat de ander heeft laten staan.

Brood krijgen ze (tenminste, degene die het lekker vinden!) om de paar dagen. En hooi is er iedere dag want in de kooi ligt altijd een grote baal waar ze twee tot drie dagen van eten voor ik het verschoon. Iedere dag hooi geven doe ik dus niet, maar dat hoeft ook niet want hooi blijft een paar dagen goed – en bovendien geef ik zoveel dat het ruim genoeg is.

Snoepgoed is iets dat ik uitentreure geprobeerd hebt, maar dat maar niet in de smaak wil vallen. En ik heb alles geprobeerd: broodjes, drops, stengels, knabbels, likstenen, knaagstammen, knaagrondjes… noem maar op. Het enige wat er mee gebeurd is dat ik het vertrapt en vies uit de kooi vis en weggooi. Geen van mijn cavia's heeft ooit snoepgoed lekker gevonden. En ik heb toch heel wat cavia's gehad. De enige uitzondering in al die jaren en bij al die cavia's was Baderon. Hij vond yoghurtdrops lekker. Maar dan wel de pure uitvoering, dus geen bosbessendrops of honingdrops of wat voor drops-met-smaakje dan ook: alleen de pure yoghurtdrops vond hij lekker. Hij is de enige cavia die ik ooit heb gehad die tenminste één vorm van snoepgoed lekker vond.

Waarom geen van mijn cavia's snoepgoed lekker vinden?
Mijn vriendin staat al weer klaar om te roepen: "Omdat je ze verwend hebt!"
Tsja, ik geef ze altijd de keus. In de zomer is er altijd gras en kruiden en als ik dan wat wortelloof en broccoli geef, ligt er, behalve het groenvoer, ook hardvoer, vitamine C korrels, hooi en brood in de kooi. En wortels liggen er altijd.
Maar is dat verwennen? Als ik eerst soep eet met croutons, en dan aardappels, wortels en een stukje vis met een salade daarbij van sla, tomaat, komkommer en ei, en er iets bij drink en als toetje yoghurt met vruchten heb, is dat dan mezelf verwennen?
De meesten zouden zeggen, bij het horen van dat menu: "Oh, dus je hebt lekker gegeten?"
En dat is precies wat ik wil dat mijn cavia's doen: lekker eten.

Bovendien kan ìk dan wel aangeven of ik ergens wel of geen trek in heb, maar dieren kunnen dat niet. Hoe moet ik weten of ze, bijvoorbeeld, zin hebben in andijvie of witlof? En omdat ik dat niet weet, geef ik het alletwee maar. Dan kunnen ze kiezen.
En omdat ik dat altijd al zo gedaan heb, weet ik precies wat mijn cavia's lekker vinden en wat niet. En daarom ga ik maar, nu ik toch mijn lunch op heb, boodschappen doen. Tomaat voor Fido, sla voor Cleo en Laila en andijvie voor de hele kudde.
En misschien neem ik voor mezelf ook nog wel wat groente mee!

Naar de volgende column.