|
 De vacht
Misschien lijkt het overbodig om de vacht van je cavia te controleren, omdat je die immers iedere keer ziet, maar toch is dat wel nodig. Let op plekjes met minder haar: dit kan, zeker als de cavia zit te krabben, duiden op een ziekte.
Cavia's hoef je eigenlijk nooit te kammen of te borstelen, ook de langharen niet. Cavia's verzorgen zelf hun vacht. Maar lange haren raken makkelijk in de war, in de klit of er blijft iets inhangen en daarom moet je het altijd controleren.
Langharige cavia's
Kammen en borstelen hoeft niet bij langharige cavia´s. Veel cavia´s vinden er ook niets aan. Waar je wel op moet letten, is of de cavia al die haren wel zelf kan verzorgen. Het kan voorkomen dat een cavia er bij bepaalde delen niet goed bij kan komen. Het kan ook zijn dat hij zoveel haar heeft dat hij niet goed bij de huid kan komen. Hierdoor kunnen klitten, vieze plekken, vette plekken en ander ongemak ontstaan. Het kan gaan broeien onder de vacht waardoor de huid nat kan worden en dan kunnen er wondjes ontstaan.
Bij dergelijk ongemak en als de cavia het niet zelf kan, is het het beste om de vacht kort te knippen.
Bij langharige cavia's controleer je altijd of er geen strootjes of andere dingetjes in de vacht zijn blijven steken. Deze moet je er voorzichtig uithalen. Langharige cavia's kunnen ook makkelijk klitjes krijgen. Probeer niet om deze eruit te kammen, want dat doet vrijwel altijd pijn: knip ze er gewoon uit. Als je niet met je cavia naar tentoonstellingen gaat, maakt het niet uit of er ergens een korter plukje haar is.
In de zomer hebben veel langharige cavia´s het warm: knip de vacht gewoon eraf! Dat scheelt enorm. Cavia's die nooit holden, maar alleen maar lagen, worden opeens actief. En geen wonder ook, want stel je maar eens voor dat je in de zomer een winterjas aanhebt: dan heb je ook geen zin in leuke dingen, maar lig je liever op de bank. Voor de cavia is dat net zo.
Let wel op dat je niet in het vel van de cavia knipt: veel klitjes zitten dicht tegen de vacht aan en het is moeilijk te zien waar de vacht eindigt en de huid begint! Mocht je per ongeluk in de huid knippen, dan dien je de wond meteen te stelpen door er met een doekje, een tissue of een prop papier op te drukken. Blijf net zolang drukken tot het bloeden is gestopt. Als het blijft bloeden of als het bloed eruit spuit, moet je zo snel mogelijk naar de dierenarts.
 Kam en borstel voor een langharige cavia
Als je je langhaar wilt bostelen of kammen, gebruik dan de juiste borstel of kam. Gebruik voor het borstelen van een langharige cavia een middelharde borstel: de borstel mag niet trekken aan de haren, maar hij mag ook niet over de haren glijden zodat er niks geborsteld wordt. Gebruik een kam met wijd uit elkaar staande tanden die niet te lang zijn. Trek nooit aan de haren, dat doet ook bij een cavia pijn.
|
|
Links
een normale borstel met zachte haren. Rechts
twee schuiers. Je kan speciale borstels
kopen, maar je kan ook een kleine 'gewone'
borstel gebruiken zolang deze maar niet
te hard is. Kammen zijn onhandiger om te
gebruiken dan borstels; de tanden moeten
in ieder ver genoeg van elkaar af staan
omdat je anders niet door de vacht heenkomt. |
Kortharige cavia's
Bij kortharige cavia's komen klitten in de vacht niet vaak voor, maar bij cavia's die heel fijn haar hebben of die iets langer haar hebben (bij de kont, in de oksels en liezen en op de borst), kan het toch gebeuren.
Een echte borstel heeft niet veel resultaat, daarom kun je beter een schuier gebruiken. Ook hier geldt dat het ervan afhangt of de cavia kammen en borstelen leuk vindt of niet.
Bij klitten kun je deze beter eruit knippen.
Borstelharige cavia's
Borstelharige cavia's kan je het beste borstelen met een oude tandenborstel: zo kan je de kruintjes goed borstelen.
Let ook op klitjes in de vacht. Ze komen niet zo vaak voor als bij langharige cavia's, maar het kan wel.
 top
Rex cavia's
Rex cavia's zitten qua vachtlengte en 'moeilijkheidsgraad' van het vachtonderhoud tussen een borstelharige en een langharige cavia in. Hun haren zijn niet heel lang, maar ze zijn wel kroezend, en daarom is de verzorging van de vacht, hoewel de haren vrij kort zijn, toch ietwat lastiger. Je kan het beste een kam gebruiken met wijd uit elkaar staande tanden en een middelharde borstel. Ook hier geldt weer: de cavia zal zijn eigen vacht verzorgen en alleen bij problemen hoef je in te grijpen.
Tessel cavia's
Tesselaars zijn qua vachtverzorging een ramp! Ze hebben hele lange, gekrulde haren die snel kroezen, snel klitten en waar snel allerlei rotzooi inkomt, zoals strootjes en zaagsel.
De vacht van een Tessel onderhouden is dan ook een hele klus. Ik loste dat in de zomer slim op door mijn Tessels gewoon kort te knippen! Dat vonden ze niet alleen fijn, want het is lekker koel, maar ik vond het ook makkelijk want ik hoefde dan niets meer te doen.
In de winter, als de vacht lang was, was het een hele klus om de vacht te verzorgen. Borstelen gaat niet echt, omdat je dan alleen de bovenkant borstelt, en kammen gaat helemaal niet omdat daar het haar veel te krullig en te kroezig voor is en gewoon blijft steken. Steeds een klein plukje haar nemen en dat voorzichtig doorborstelen is het beste. Wat een goed alternatief is voor borstelen, is om de onderkant van de vacht af te knippen en de rest gewoon te laten zitten. Zo wordt de onderkant niet vies, en de bovenkant zal in een paar grote, losse krullen over de rug vallen.
Tesselaars lopen, net zoals langharen, veel kans om klitjes te krijgen - vooral aan de onderkant; het deel dat bij de voeten/poten/kont (in de liezen en oksels) zit.
Van onderen
Alle cavia's moet je ook regelmatig 'van onderen' bekijken. Niet alleen is dat de kant waarmee ze altijd in aanraking komen met zaagsel en hooi - dus daar ontstaan het makkelijkst klitjes - maar ook kan het zo zijn dat de cavia een vieze kont heeft. Lange, vieze haren kan je het beste wegknippen. Als de kont dan nog vies is, kun je met een doekje of washandje de kont voorzichtig schoonmaken. Een kontbadje kan ook; dan doe je een laagje water in een bak en spoelt zo de kont schoon. Goed afdrogen gaat het beste met een doek die veel water opneemt of met wc-papier of keukenrol.
Let op! Let er vooral op bij het wegknippen van haren dat je niet de tepel aanziet voor een plukje haar of een onregelmatigheid! Iedere cavia heeft er twee, de beertjes óók.
top
Oude cavia's
Oudere cavia's kunnen soms hun vacht niet meer goed schoonmaken. Dan moet je ze een handje helpen door ze extra te borstelen en te kammen. Daar waar de vacht niet goed is schoongemaakt, kan deze gaan plakken en zit dan vaak plat tegen de huid aan. Voorzichtig schoonwassen met een nat washandje en doorborstelen zorgt ervoor dat je cavia zich weer lekker voelt!
Soms kunnen oudere cavia's hun ogen niet meer schoonmaken en dan wordt de huid rondom de ogen vies: er hopen zich dan stofjes en onregelmatigheden op. De randjes rondom de ogen kan je voorzichtig schoonmaken met een vochtig wattenstaafje of een nat doekje.
top
De nagels
In het wild sjouwen de cavia's dagelijks heel wat af. Ze moeten voedsel zoeken en dat wordt niet voor hun bekje gelegd zoals bij ons thuis. Het resultaat is dat ze veel lopen, en niet op zaagsel of hooi, maar over hard gras, rotsen, zand en andere harde ondergronden. Daardoor slijten de nagels van de cavia. Bij ons thuis slijten de nagels echter veel minder en daarom dien je te controleren of ze niet te lang zijn. Hetzelfde geldt voor het 'eelt' oftewel de hoorngroei die op kan treden. Wat hoorngroei precies is, staat op de pagina Ziektes.
|
|
Drie
nagelscharen. Rechts is een gewone nagelknipper voor mensen. In het midden een kleine nagelknipper voor cavia's. Links (de grootste) een nagelknipper die erg groot is.
Omdat deze zo groot
is, is het moeilijker om daar nagels mee
te knippen. De grote nagelschaar is wel
heel geschikt voor het knippen van tanden.
Als je voor het eerst nagels knipt, is de
rechter (de gewone mensen-nagelknipper) aan te bevelen. Je kunt daar namelijk prima dunne nagels en puntjes van nagels te knippen. |
Te lang? Precies goed?
Als je niet weet hoe lang te lang is, kan je dit het beste aan de dierenarts vragen. Als je een jong caviaatje hebt, zal het je opvallen dat zijn nagels niet alleen erg kort zijn, maar ook erg scherp. Zulke nagels moet je niet knippen: de lengte is namelijk precies goed, en als je wel knipt, kun je heel makkelijk in het leven knippen.
|
|
Links
de nagels van de achterpoot van een jonge
cavia, rechts de nagels van de voorpoot
van diezelfde cavia. |
|
Toch knippen?
Er is echter wel een reden waarom je toch de nagels wilt knippen van een jonkie. Ik weet hoe irritant het is als je huid iedere keer wordt opengehaald als je een jong caviaatje uit het hok haalt. Het jonkie vind alles nog eng, moet nog aan je wennen en kan dan flink tegenspartelen. Met als gevolg dat je allemaal schrammen hebt, soms tot bloedens aan toe. Als je exact weet wat je doet, kan je die scherpe puntjes er af knippen - alleen die scherpe puntjes, niet de nagel zelf! Als je niet absoluut zeker bent dat het je goed afgaat, begin er dan niet aan! Je kan dan, in plaats van knippen, heel voorzichtig die scherpe puntjes er af vijlen met een vijl. Overdrijf echter niet: knip of vijl alleen het uiterste puntje er af, en niet meer!
top
Kalknagels
Bij oudere cavia's kunnen de nagels gaan verkalken. Dit is niet erg, het staat gewoon niet zo mooi, maar als je niet naar een tentoonstelling gaat, maakt dat niets uit. Kalknagels kun je net zo knippen als gewone nagels, maar het kan zijn dat ze verbrokkelen, dus knip niet te veel af. Vaak is een kalknagel te dik voor een gewone mensen-nagelknipper, dus dan moet je een speciale knaagdiernagelschaar gebruiken; dat zijn dan de nagelknippers die je links op de foto en in het midden ziet.
Eeltplekjes
Oudere cavia's kunnen ook last krijgen van eeltplekjes. Deze zitten niet op de voet, zoals bij ons, maar aan de zijkant. Het zijn een soort uitsteekseltjes. Deze kan je ook afknippen, maar knip niet te ver, want het zit wel vast aan de voet en er zitten dicht bij de voet bloedvaatjes in.
Controle van de nagels
Als je eenmaal weet wat een goede lengte is en wat te lang is, kun je controleren of de nagels niet te lang zijn. Als je nog nooit de nagels van een cavia hebt geknipt, laat het dan door de dierenarts of een caviadeskundige voordoen. (Veel dierenartsen hebben nog nooit nagels geknipt, dus dan ben je beter af bij een caviadeskundig: iemand die cavia's heeft en vaak nagels heeft geknipt.) Als je van plan bent om de nagels van je cavia zelf te onderhouden, koop dan direct een speciaal nagelknippertje bij de dierenarts of in de dierenwinkel. Die zijn makkelijk in het gebruik en speciaal voor dat doel. Met een nagelknipper (die de mens gebruikt) gaat het ook wel, maar lang niet zo goed, en er kunnen splintertjes in de nagel ontstaan.
Het goede nieuws over nagels knippen
Het is makkelijk om doorzichtige nagels te knippen: daar zie je namelijk het leven in zitten, oftwel de bloedvaatjes die er zitten. Dat is een rozerood stukje dat vanuit de teen komt.
top
Het slechte nieuws over nagels knippen
Het is heel moelijk om bij donkergekleurde nagels te bepalen waar het leven begint. Zeg maar: onmogelijk! Zelfs cavia-experts zoals De Grote Cavia maken hierbij weleens een foutje! Knip daarom nooit te veel af: je kunt beter een stukje te weinig dan een stukje te veel afknippen.
Je kunt bij donkergekleurde nagels eerst even wat druk uitoefenen op de nagel zonder echter te knippen. Gaat de cavia gillen of maakt hij op een andere manier duidelijk dat het niet fijn is, dan druk je op het leven en weet je dat je iets minder af moet knippen.
Dit werkt natuurlijk niet bij cavia's die het gevoel van de druk op hun nagels al niet prettig vinden, ongeacht of het in het leven is of niet. Er zijn namelijk cavia's die het maar niets vinden, al dat gedoe aan hun nagels. Ook al druk je dan NIET op het leven, dan nog gaan ze gillen.
Auw! Auw!
Is het mis gegaan en heb je toch te veel afgeknipt, dan zal de nagel (flink) bloeden. De cavia bloedt er niet dood van, maar je moet het wel verzorgen. Direct stelpen door er een doekje tegenaan te drukken dat niet pluist (dus geen watten), zoals een tissue of papieren zakdoek. Een dikke prop wc papier voldoet ook prima. Net zolang stelpen tot het bloeden is opgehouden. (En de volgende keer een stukje minder afknippen!)
Hoorngroei
Hoorngroei kan je afknippen tot dicht bij de kussentjes van de voetzool. Omdat hoorngroei vanuit de voetzool groeit, zitten er aan het begin van de hoorngroei (dicht bij de voetzool), bloedvaten. Let dus op dat je niet in het leven knipt. Omdat hoorngroei, in tegenstelling tot nagels, meestal plat is, kan je het beste een nagelknipper gebruiken om de hoorngroei af te knippen.
Hoorngroei kan geen kwaad en is niet schadelijk voor de cavia.
top
De tanden en kiezen
Tanden èn kiezen van de cavia groeien zijn leven lang door en daarom moeten ze regelmatig gecontroleerd worden.
Moet je de tanden van een cavia als onderhoud knippen ?
Nee! Alsjeblieft, zeg! Het zijn geen nagels. De cavia heeft zijn tanden hard nodig. Zonder dat gaat hij dood. En zijn tanden zijn exact op de juiste lengte. Gezonde tanden gaan een leven lang mee zonder dat er ooit iets geknipt hoeft te worden. Dus vooral NIET aankomen!
Tenzij er een probleem is, en daarover lees je hieronder meer.
Bij Stichting Cavia Opvang Haarlem kwam er eens drie beren binnen. Ze konden niet eten. Waarom niet? Omdat de vorige baasjes hun tanden hadden geknipt. Waarom? Zomaar, voor de lol. Vervolgens verhongerden ze bijna. Ze kwamen net op tijd bij de opvang binnen. Tanden knippen bij gezonde cavia's die niets mankeren, is dierenmishandeling.
Slijten door knagen
Ze slijten en blijven in model doordat hij knaagt (vandaar dat een cavia ook een knaagdier wordt genoemd!). De tanden en kiezen kunnen alleen maar voldoende slijten - zodat ze altijd de juiste lengte hebben en goed scherp zijn - als de cavia genoeg te knagen heeft. Cavia's knagen aan alles, maar hoewel het knagen aan het tapijt ook zal zorgen dat zijn tanden en kiezen afslijten, is dat natuurlijk ongezond. Hij moet hard voer hebben en andere harde dingen waar hij aan kan knagen, zoals hooi, gras, graan, wortels en hard brood. Ook het knagen aan het nachthokje (van hout of karton) zorgt ervoor dat tanden en kiezen blijven slijten. Ook twijgjes en takken van bijvoorbeeld fruitbomen en loofbomen (wel onbespoten) vinden sommige cavia's lekker om aan te knagen.
Zo controleer je de tanden
De snijtanden controleer je door de lippen van je cavia voorzichtig omhoog en omlaag te schuiven. Niet te hard trekken of te ver opendoen, maar net zo ver dat je de tanden kan zien.
top
|
|
Met je ene hand houd je
het hoofdje van de cavia vast en je andere
hand houd je losjes onder zijn kin. |
|
|
Met de hand waarmee je het
koppie vasthoud ga je naar voren zodat je
met je wijsvinger en duim bij de bek kan
komen. Je trekt zachtjes het hoofdje een
beetje omhoog en houdt met je vingers het
bekje open. |
|
|
Met de hand die je aan de
kin hield, kan je het bekje wijd open sperren
zodat je alle tanden goed kan zien. |
Gezonde tanden zijn niet alleen helderwit, maar ook scherp. Niet zo scherp dat je je er aan snijdt als je ze bevoelt, maar let er op dat de cavia niet onverwachts zijn tanden op elkaar zet als jouw vinger er tussen zit.
Meer foto's van tanden vind je op de pagina's Caviagebit 1 en Caviagebit 2.
Gele tanden, verkleurde tanden en bruine tanden zijn een teken dat er iets niet goed is in de tand. Dit kan al op jonge leeftijd optreden als de cavia geen goede voeding heeft gekregen in zijn jeugd of als zijn ouders geen goede voeding hebben gekregen. Het kan ook ontstaan zijn door een klap of val op de tand of op het gebied rondom de tand. Ondanks dat hoeft een verkleurde tand geen probleem op te leveren. Controleer de tand of tanden regelmatig of ga naar een dierenarts om het te laten controleren.
|
|
Links
het mondje van een vijf maanden oude cavia.
Zowel onder- als boventanden zijn wit, de
tanden zijn recht afgesleten en er is niets
mis met dit stel tanden. |
|
Rechts
het mondje van een zes jaar oude cavia.
Ouderdom zegt niets over de kwaliteit van
de tanden. Dit stel is net zo goed als die
van de vijf maanden oude cavia.
|
|
|
|
Er
kunnen altijd wat etensresten tussen de
tanden blijven zitten en aan de mondhoeken
kan ook wat blijven kleven. Hier hoef je
niets aan te doen; de cavia maakt het zelf
wel schoon. Alleen als de cavia constant
vieze resten tussen de tanden heeft, dien
je dit schoon te maken want dit kan gaan
ontsteken met alle ellende van dien. |
top
De kiezen kan je niet contoleren
Moet je de kiezen controleren? Nee. En dat kun je ook niet eens omdat je ze niet kunt zien; ze zitten te ver naar achteren. Maar als je cavia problemen heeft met eten of afvalt, moet altijd zijn gebit gecontroleerd worden.
De kiezen van een cavia kan je alleen maar controleren met een speciaal apparaatje: een vergrotende lens met een klein lampje. De dierenarts heeft zo'n apparaatje en hij zal ook altijd de kiezen controleren als er iets mis is met de snijtanden. Tenminste: als hij een goede dierenarts is en verstand van cavia's heeft. Er zijn dierenartsen die verstand van caiva's hebben, maar die desondanks niet goed weten wat ze met gebitsproblemen aanmoeten. Dan kun je beter naar een dierenarts gaan die gespecialiseerd is in gebitten; een tandarts voor dieren, zeg maar. Als het goed is, heeft hij dan ook veel cavia's gezien en behandeld, omdat gebitsproblemen best vaak voorkomen bij cavia's. Vraag altijd van te voren of hij er echt wel verstand van heeft (zowel van gebitten als van cavia's).
Tanden
Er kunnen nare dingen gebeuren als een cavia te lange tanden heeft. De tanden kunnen niet recht ingeplant zijn waardoor deze scheef groeien. Omdat dit aangeboren is, valt hier weinig anders aan te doen dan ze regelmatig bij te (laten) knippen of slijpen (door de dierenarts).
Ook kunnen de tanden, als de cavia niet het juiste voedsel en knaagmogelijkheden krijgt (of als diens moeder dat niet heeft gekregen), te lang worden. De dierenarts dient de tanden en kiezen te behandelen en daarna moet de cavia het juiste voer krijgen.
De tanden kunnen ook door een andere oorzaak, bijvoorbeeld een afwijking aan de kaak of door een ongeluk, niet meer mooi recht groeien. Ook hier moet de dierenarts ingrijpen.
Kiezen
De kiezen, die ook doorgroeien, kunnen ook te lang zijn. De tandpunten kunnen zelfs over de tong heengroeien. De tandpunten kunnen ook in de tong of in de wang prikken, waardoor de cavia niet alleen niet meer kan eten, maar ook vreselijk pijn lijdt.
Omdat het niet te zien is of de kiezen dat mankement hebben, moet je direct naar de dierenarts als je cavia niet meer eet, als hij veel kwijlt en speeksel heeft, als hij stukjes voedsel uit zijn bek laat vallen, als hij opeens vermagert, of als je zelf ziet dat er iets mis is met de snijtanden. En je moet er snel bij zijn, want de cavia kan dood gaan aan de gevolgen.
Preventie
Je kunt veel doen om te voorkomen dat je cavia gebitsproblemen krijgt. Om een gebit sterk en gezond te laten worden en te houden, zijn voedingstoffen nodig: vitaminen en mineralen. Vooral vitamine C en vitamine D zijn daarbij van belang. Indien de moeder tekorten heeft opgelopen, zullen haar jongen sneller gebitsproblemen ontwikkelen.
Kijk voor meer informatie op de pagina's Vitamine C en Vitamine D.
De behandeling
De dierenarts kan de snijtanden knippen of slijpen en de kiezen slijpen en weer glad maken. De snijtanden knippen kan zonder verdoving, maar voor een behandeling aan de kiezen of voor het slijpen, moet de cavia meestal een roesje krijgen. Maar er zijn ook dierenartsen die er dermate bedreven in zijn dat een roesje niet nodig is! Het beste is het dus om zo'n dierenarts te vinden.
Dierenartsen die gespecialiseerd zijn in gebitten en in het caviagebit hebben de voorkeur bij de behandeling omdat zij exact weten hoeveel verdoving nodig is en omdat zij exact weten wat er met het gebit moet gebeuren. Toen ik met mijn zeugje Fiorina naar een gewone dierenarts ging, waren er drie dierenartsen voor nodig om vast te stellen wat er aan de hand was en daarvoor moest Fiorina nog onder narcose ook: en toen wisten ze alsnog niet wat ze had. Toen ging ik naar een dieren-tandarts en die zag meteen wat er aan de hand was; Fiorina hoefde daar niet eens voor onder narcose. Het kan dus een enorm verschil uitmaken voor je cavia!
Als je niet weet hoe lang normale tanden zijn, dan kan je het beste advies vragen aan de dierenarts. Hij kan je ook voordoen hoe je de tanden van je cavia kan controleren.
De behandeling: zelf doen of laten doen?
Als je niet weet hoe je tanden moet knippen, moet je het niet doen. Als je het nog nooit gedaan hebt, moet je het ook niet doen.
Tanden of kiezen slijpen kun je niet zelf doen omdat daarvoor speciale apparatuur nodig is. Vroeger werden tanden ook nog door dierenartsen geknipt, maar tegenwoordig beschouwd men die behandeling als barbaars; nu slijpt men alles.
Het nadeel van knippen is namelijk dat je kracht zet en zo iets kunt beschadigen. Bij slijpen heb je daar geen last van. Daar is echter wel weer een ander probleem, namelijk dat de dierenarts al snel te veel afslijpt. Je moet dus wel een dierenarts hebben die weet wat hij doet.
Als een cavia steeds een te lange tand heeft, kun je overwegen om die te knippen als de cavia er iedere keer voor onder narcose moet en als de cavia daar slecht op reageert (op de narcose). Maar als je een dierenarts hebt die ook tandarts is en die ervaring heeft met caviagebitten en die het zonder narcose kan doen of met een heel licht roesje, dan kun je dat uiteraard ook doen. Het is dan een afweging van alle factoren en kiezen wat het beste is voor de cavia.
|
|
De linkerschaar kan door tanden heen
knippen. De rechterschaar is alleen bedoeld
voor het knippen van nagels.
Het is niet bedoeld voor het knippen van kiezen; die kunnen alleen gevijld worden.
Ik heb de linkerschaar zelf gebruikt om een tand kort te knippen bij een cavia die steeds één tand had die scheef groeide en die hij daardoor niet zelf af kon slijpen door te eten. |
|
home